Zmijanjski vez 10 godina na UNESCO listi

Zmijanjski vez je prije deset godina uvršten na reprezentativnu UNESCO listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa i tako je postao svjetsko dobro.

Naime, zmijanjski vez predstavlja posebnu tehniku koju su praktikovale žene na Zmijanju, visoravni pored Banjaluke.

Koristi se za ukrašavanje ženske odjeće i predmeta u domaćinstvima, uključujući vjenčanice, marame, haljine i posteljinu.

Plave niti na bijelom platnu osnova su zmijanjskog veza. Materijal na kojem je prikazano umijeće izrade zmijanjskog veza doživljavao je transformaciju, ali je vez i dalje zadržavao autentične specifičnosti.

Prvo se vezlo na konopljinim i lanenim platnima, zatim na pamučnim, a danas se ovaj vez prezentuje i na savremenim industrijskim tkaninama.

Iglom se prave krstići, koji se spajaju u razne geometrijske oblike. Bogatstvo šara i oblika, od rodnog krsta, jabuke i grane, cvjetova i drugih oblika predstavljaju pravu riznicu izraza i značenja: sreća u porodici, dobro zdravlje, zdravo potomstvo i slično.

Najčešći ornamenti koji prevladavaju u zmijanjskom vezu su stilizovani biljni oblici pravilne i simetrične geometrijske osnove.

Motiv kola u obliku romba najčešće se uočava u zmijanjskom vezu. Veliki je broj kombinacija kola sa sitnijim motivima. 

Simbolika ornamenta koji se kod srpskog naroda naziva kolo jeste slika života i svijeta kao vječnog kretanja, uslovljenog usaglašenim kosmičkim ritmom suprotnosti.

Vez sadrži snažnu simboliku koja se prenosi generacijama, te promoviše kreativnost, društvenu jednakost i raznolikost.

Prije deset godina, 26. novembra 2014. godine, zmijanjski vez, kao prvo kulturno dobro iz BiH, zvanično je upisan na UNESCO reprezentativnu listu nematerijalne kulturne baštine čovječanstava.

Preuzeto sa: Nezavisne