Djelimično pomračenje Sunca: Evo kada će se desiti u Banjaluci i šta trebate znati
U Banjaluci, u utorak 25.10. od 11:20 pa sve do 13:30 sati će se moći posmatrati djelimično pomračenje Sunca..
Vjerovatno ste svi čuli, čitali i gledali slike pomračenja Sunca. Međutim, isto tako ste čuli za djelimično pomračenje.
Djelimično pomračenje je, po nekima, manje spektakularno, međutim ako imate čime posmatrati, odgovarajuće naočare (sa UV zaštitom, polarizovane) i dobru kameru na telefonu, idealne vremenske uslove onda je i to doživljaj.
Moći ćete da gledate kako Sunčev disk izgleda kao da ga neko džinovsko čudovište nagriza.
– U Banjaluci, u utorak 25.10. od 11:20 pa sve do 13:30 sati će se moći posmatrati djelimično pomračenje Sunca. Maksimum pomračenja biće postignut u 12:25:20, to znači da je Mjesečev disk najbliži centru Sunčevog diska. Isto tako vjerujem da svi se pitate kad je sljedeće pomračenje jer ovo sad možda ne stignete vidjeti. Već u aprilu iduće godine biće potpuno pomračenje Sunca, ali neće biti vidljivo iz Evrope – kaže profesor fizike i predsjednik UG Bozon, Andreana Kovačević – Ćurić.
U narednih 10 godina iz Banjaluke će se moći posmatrati:
29.3.2025. godine djelimično pomračenje (nešto vrlo malo Sunčevog diska biće prekriveno)
12.8.2026. godine djelimično pomračenje (oko 50% Sunčevog diska biće prekriveno)
2.8.2027. godine djelimično pomračenje (oko 50% i više Sunčevog diska biće prekriveno)
1.6.2030. godine djelimično pomračenje (preko 80% Sunčevog diska biće prekriveno)
3.11.2032. godine biće vidljivo djelimično pomračenje iz nekih dijelova Evrope, ali ne iz Banjaluke.
Kako nastaje pomračenje Sunca i koliko vrsta pomračenja postoji detaljno objašnjava prof. Kovačević – Ćurić.
Da bi došlo do pomračenja potrebno je da se duž iste linije gledanja (vizure) nađu Zemlja, Mjesec i Sunce, ali to nije dovoljan uslov. Prividni prečnik Mjeseca trebalo bi da može prekriti prividni prečnik Sunca posmatrano sa neke tačke na Zemlji, npr. sa igrališta na PMF – u. Ovdje se priroda poigrala i posmatrano sa Zemlje, Sunce i Mjesec imaju iste prividne dimenzije bez obzira što su u potpunosti 2 različita nebeska objekta. Sunce je zvijezda a Mjesec je Zemljin prirodni satelit bez sopstvenog izvora energije, on samo reflektuje sunčevu energiju sa svoje površine.
Posmatrajući sliku 1, pomračenje Sunca nastaje kad je Mjesec u fazi mladog Mjeseca (nalazi se između Sunca i Zemlje) i kada je u blizini čvorova (čvorovi su mjesta gdje se presijecaju ravan Mjesečeve putanje i ekliptike). Takođe se sa slike 1 vidi da su ekliptika i ravan Mjesečeve putanje pod uglom od 5 lučnih sekundi a to znači da neće svaki put doći do pomračenja bez obzira što je Mjesec u fazi mladog Mjeseca. Još jedna od bitnih činjenica je ta da Mjesec ima takvu putanju oko Zemlje zbog koje nije uvijek podjednako udaljen od nje: apogej – Mjesec je najudaljeniji od Zemlje, a perigej – Mjesec je najbliži Zemlji. Znači da će i taj faktor uticati na nastanak pomračenja Sunca.
Imajući u vidu da se Zemlja može nalazi bliže i dalje od Sunca, kombinujući sa perigejom i apogejom, dobijaćemo različite prividne prečnike Sunca i Mjeseca a samim tim i različite vrste pomračenja.
Pomračenje Sunca može biti potpuno, prstenasto i djelimično.
Potpuno pomračenje nastaje (kao što se može vidjeti sa slike 1) kad su Zemlja, Mjesec i Sunce u istoj ravni i kad su svi navedeni uslovi ostvareni, tada Mjesečev disk potpuno prekriva Sunčev disk. Dimenzije sijenke zavise od međusobnih rastojanja Zemlja – Sunce i Mjesec – Zemlja, naravno, od tih rastojanja zavisi i trajanje pomračenja kao i vrsta.
Uz potpuno pomračenje, slijedi i djelimično, mada se djelimično može desiti bez potpunog pomračenja. Širina zone potpunog pomračenja je oko 160 km. Djelimično pomračenje se vidi sa onih dijelova Zemljine površine do kojih ne dopire sijenka.
Prstenasto pomračenje se vidi u slučaju kad Mjesečeva sijenka ne doseže Zemljinu površinu pa se tada u maksimumu pomračenja vidi dio Sunčevog diska u obliku prstena oko diska Mjeseca. Prstenasto i potpuno pomračenje traju kratko, svega nekoliko minuta. Najduže 7.5 minuta traje potpuno pomračenje.Djelimično pomračenje može trajati i par sati, kao npr. što će u utorak, posmatrano iz Banja Luke, trajati 2 sata i 10 minuta.
Bez obzira koja vrsta pomračenja je u pitanju, u Sunčev disk se ne gleda golim okom, već se koriste zaštitne naočale koje imaju UV filter (zaštitni sloj na staklu koji ne propušta ultraljubičasto zračenje). Nadam se da će nas vrijeme poslužiti i da ćemo moći ispratiti ovo djelimično pomračenje.
Preuzeto sa: blink.ba