Centar za životnu sredinu je u proteklom periodu sproveo niz aktivnosti na podizanju svijesti građana o štetnosti projekata spalionica otpada, kao i o alternativnim rješenjima problema otpada. Osim informisanja građana, cilj nam je bio i da donosioce odluka upoznamo sa razlozima zbog kojih treba odlučno odbiti planove za spalionice, a dati priliku novim rješenjima.
Svjedoci smo da se u posljednje vrijeme u Bosni i Hercegovini sve više spominju, ali i planiraju spalionice otpada, koje se od strane investitora nastoje predstaviti kao ekološko rješenje problema otpada. Međutim, kao što smo već naglašavali, to je daleko od istine.
Spalionice otpada ugrožavaju zdravlje djece i odraslih, zagađuju vazduh, vodu i tlo, te tako ugrožavaju poljoprivredu, a ispuštanjem velikih količina CO2 doprinose klimatskim promjenama. Iako investitori predstavljaju moderne spalionice sa sistemom filtera kao potpuno bezopasne, studije iz Evropske unije pokazuju da su upravo ove spalionice glavni izvor sitnih čestica koje oštećuju kardiovaskularni i disajni sistem. Osim toga, spalionice nas sve više udaljavaju od sistema cirkularne ekonomije, kojoj se i naša država mora okrenuti, kao što to sve više rade i članice Evropske unije.
Smatramo da je izuzetno važno što su građanke i građani Zvornika i Bosanskog Petrovca prepoznale opasnost od projekata spalionica i jasno rekli „Ne!“ ovim projektima u svojim opštinama. Nadamo se da će njihovi primjeri biti podsticaj i drugima, ali i jasna poruka donosiocima odluka i potencijalnim investitorima u štetne projekte.
Rješenja za problem otpada postoje, i treba ih prvenstveno tražiti na početku životnog ciklusa proizvoda, a ne na samom kraju. Neophodno je u proizvodnji prednost dati materijalima koji se mogu više puta koristiti, a potom i mnogo puta mehanički reciklirati, kao što su staklo ili aluminijum, u odnosu na plastiku. Potrebno je okretanje biznisa, i malih i velikih, ka višekratnoj ambalaži i sistemu ponovne upotrebe, ali i podrška države u ovom procesu. Sistem ponovne upotrebe, uz depozit na ambalažu, bi značajno smanjio nastanak otpada, a male količine koje bi i bile stvorene, bilo bi potrebno selektivno sakupiti, mehanički reciklirati ili kompostirati. Na ovaj način otpad postaje značajna sirovina i korist za životnu sredinu je višestruka.
Iako su ključni potezi na biznisima i donosiocima odluka, korisnici proizvoda i usluga svojim izborima prilikom kupovine šalju jasnu poruku kakve proizvode i ambalaže žele podržati. Prostora za ideje je mnogo, potrebna je samo volja svih strana i okretanje od lažnih rješenja kao što su spalionice otpada.
Izvori:
- The Health Effects of Waste Incinerators, 4th Report of the British Society for Ecological Medicine (2008)
- Tait, P. W. et al. (2019). The health impacts of waste incineration: a systematic review; Australian and New Zealand Journal of Public Health; National Research Council (2000).
- Waste Incineration and Public Health; The New School Tishman Environment and Design Center (2019). U.S. Solid Waste Incinerators: An Industry in Decline; Center for International Environmental Law (2019). Plastic & Health:The Hidden Costs of Plastic Planet
- Howard, C.Vyvyan, Statement of Evidence, Particulate Emissions and Health, Proposed Ringaskiddy Waste-to-Energy Facility, June 2009
Preuzeto sa: Centar za životnu sredinu